دیوار گرگان ، خواهر خوانده دیوار چین!

۲۴
10
زمان مطالعه: 4 دقیقه
قلعه‌های مربع‎شکل به فاصله ۵۰ متر از دیوار گرگان وجود داشته و احتمالاً محل حضور نگهبان‌ها و سربازان پشتیبانی بوده‌است.
دیوار گرگان

دیوار گرگان در استان گلستان، بزرگ‌ترین دیوار دفاعی و باستانی در ایران است. طولانی‌ترین اثر معماری ایران باستان و دومین دیوار تاریخی بلند در قاره آسیا پس از دیوار چین است.

این دیوار دفاعی حدود ۲۰۰ کیلومتر طول دارد و از ساحل دریای خزر شروع و با طی مسیری در امتداد گرگان رود، تا حوالی کلاله امتداد دارد. یکی از عجیب‌ترین مقاصد گردشگری در گلستان بوده و برخی از بخش‌های این دیوار قدیمی در مقایسه با دیوار چین بسیار قدیمی‌تر است.

دیوار

ارتفاع تخمینی دیوار گرگان ۶ تا ۸ متر است، با عرض بین ۲ تا ۱۰ متر. با مصالحی چون آجر به رنگ سرخ با ملات گل آهک و در برخی نقاط ساروج ساخته شده و بعضی از قسمت‌ها دارای تزیینات با ملات گچ است.

دیوار گرگان یا مار سرخ

به علت استفاده از آجرهای سرخ در قسمت میانی دیوار، اهالی منطقه دیوار گرگان را “مار سرخ ” می‌نامند. البته در منابع تاریخی و سفرنامه‌ها به نام‌های مار سرخ، دیوار سرخ، سد اسکندر، سد انوشیروان، سد فیروز، دیوار دفاعی، قزل ئیلاق، قزل آلانگ و آلان (به زبان ترکمنی) آورده شده.

دیوار گرگان

جالب است به شما بگویم دیوار گرگان در طول مسیر خود دارای تاسیسات وابسته نظیر خندق، قلعه‌های متصل به دیوار، کوره‌های آجرپزی، سد خاکی، کانال آب‎رسانی و قلعه شهرهای مجاور دیوار در ضلع شمال و جنوب است که از لحاظ استحکام و ساختار دفاعی از دیوار چین پیشرفته‌تر است.

همچنین، طبق برآوردها ۳۰۰۰۰ سرباز می‌توانستند در طول دیوار مستقر شوند. باستان‎شناسان با نمونه‌برداری و آزمایش خاکسترها و زغال‌های برجای مانده در کوره‌های آجرپزی نشان دادند که قدمت دیوار به قرن‌های پنج و ششم میلادی می‌رسد.

دیوار گرگان

برخی از کوره‌های آجرپزی در عمق زمین و ابعاد ۸ در ۸ ساخته شده بودند که چند نمونه از آن‌ها توسط کارشناسان کشف شده است.

تاریخچه مبهم دیوار گرگان، نقطه جذابیت

در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی به این دیوار اشاره شده و تاریخ‌نگاران معتقدند انوشیروان ساسانی این دیوار را بنا نهاده است. اما گردیزی (تاریخ نگار ایرانی) آغاز ساخت این بنای تاریخی را به یزدگرد اول و اتمام آن را به انوشیروان نسبت می‌دهد.

دیوار دفاعی گرگان

برخی منابع جغرافیای تاریخی و بعضی مورخان، حدود آن را در شرق تا مرو بیان داشته‌اند. به نظر برخی باستان‌شناسان احتمال امتداد دیوار گرگان در نواحی شرقی ایران، دور از انتظار نیست، عده دیگری نیز می‌گویند در زمان ساخت این دیوار، سطح آب دریای مازندران از اندازه کنونی پایین‌تر بوده و ممکن است بخش‌هایی از دیوار زیر آب دریا رفته و تاکنون تخریب شده باشد.

دیوار گرگان

سرنوشت دیوار گرگان

بقایای دیوار گرگان از کرانه‌های شرقی دریای خزر تا ارتفاعات و دره‌های البرز شرقی در دامنه بیلی کوه (پارک ملی گلستان نزدیک روستای زاو کوچک، در شمال شرق شهرستان کلاله) قابل مشاهده است. در دو بخش کوهستانی و دشت وسیع گرگان، در محدوده ترکمن صحرای فعلی جای دارد.

دیوار دفاعی گرگان

قلعه‌هایی مربعی‎شکل به فاصله ۵۰ متر از دیوار وجود داشته است و احتمالاً محل حضور نگهبان‌ها و سربازان پشتیبانی بوده‌است که از دیوار محافظت می‌کردند. گفته می‌شود در کل، ۴۰ قلعه در سراسر دیوار وجود داشته که امروزه بقایای ۳۰ قلعه آن کشف شده‌است.

کجا باید دیوار را ببینیم؟

با توجه به تخریب و مدفون شدن دیوار گرگان در زیر خاک یا آب‌های خزر در طول زمان، دسترسی به آن برای گردشگران در طول مسیرِ دیوار، دشوار است. راحت‌ترین راه برای کسانی که فقط برای بازدید دیوار می‌خواهند بروند، گرگان- کلاله- منطقه‌ی پیشکمر یا روستای تمرقره‌قوزی است.

دیوار گرگان

اما سه نقطه (کارگاه کاوش) در طول مسیر دیوار گرگان توسط باستان‌شناسان حفاری شده و برای گردشگرانِ علاقه‎مند قابل بازدید هستند.

۱- کارگاه کاوش قره دیب واقع در حدود ۹ کیلومتری شرق روستای گوکجه بعد از شهر فراغی و روستای کسرو، در جنوب جاده آسفالت.

۲- کارگاه کاوش قلعه شماره ۲ واقع در حدود ۲.۵ کیلومتری غرب روستای گوکجه مسیر جاده خاکی.

دیوار گرگان

۳- کارگاه کاوش ساری سو محل تقاطع دیوار گرگان و رودخانه ساری سو (یکی از سرشاخه‎های گرگان رود) در حدود یک کیلومتری غرب کارگاه قلعه شماره ۲.

۲۴ دیدگاه

  1. محمد آراسته فر

    ۱۲ تیر ۱۳۹۸ در ۱۲:۴۰ ب٫ظ

    بسیار زیبا ولی حیف که وقت نداریم برای بازدید

    پاسخ

    • گلزار

      ۱۲ تیر ۱۳۹۸ در ۲:۴۵ ب٫ظ

      🙁

      پاسخ

  2. سرهنگی

    ۱۲ تیر ۱۳۹۸ در ۱۱:۰۷ ق٫ظ

    چقدر پربار و آموزننده

    پاسخ

    • گلزار

      ۱۲ تیر ۱۳۹۸ در ۲:۴۶ ب٫ظ

      سلامت باشید
      ممنون 🙂

      پاسخ

  3. سبحان

    ۱۲ تیر ۱۳۹۸ در ۱۰:۵۶ ق٫ظ

    عالی بود زیاد شناختی در مورد دیوار گرگان نداشتم ولی کلا خودم عاشقه بناهای قدیمی یا باستانی هستم

    پاسخ

    • گلزار

      ۱۲ تیر ۱۳۹۸ در ۲:۴۶ ب٫ظ

      چه خوب سپاسگزارم 🙂

      پاسخ

  4. نامجو

    ۱۲ تیر ۱۳۹۸ در ۹:۴۳ ق٫ظ

    حتما یک بار میروم
    عالی بود

    پاسخ

    • گلزار

      ۱۲ تیر ۱۳۹۸ در ۲:۴۶ ب٫ظ

      بلی همینطوره
      به امید خدا 🙂

      پاسخ

  5. برزين

    ۱۱ تیر ۱۳۹۸ در ۱۰:۵۷ ب٫ظ

    زیبا

    پاسخ

    • گلزار

      ۱۲ تیر ۱۳۹۸ در ۲:۴۷ ب٫ظ

      سپاس 🙂

      پاسخ

  6. نمازی

    ۱۱ تیر ۱۳۹۸ در ۷:۵۸ ب٫ظ

    جالب و عالی بود

    پاسخ

    • گلزار

      ۱۲ تیر ۱۳۹۸ در ۲:۴۷ ب٫ظ

      سپاس 🙂

      پاسخ

  7. خانم طلوعی

    ۱۱ تیر ۱۳۹۸ در ۷:۱۶ ب٫ظ

    زیبابود

    پاسخ

    • گلزار

      ۱۲ تیر ۱۳۹۸ در ۲:۴۷ ب٫ظ

      سلامت باشید 🙂

      پاسخ

  8. مسرور

    ۱۱ تیر ۱۳۹۸ در ۶:۵۹ ب٫ظ

    خیلی جالب بود
    من فقط اسمشو شنیده بودم ولی با توضیحات جامع و خوبتون اطلاعاتم تکمیل شد.
    ممنونم و خداقوت

    پاسخ

    • گلزار

      ۱۲ تیر ۱۳۹۸ در ۲:۴۷ ب٫ظ

      سلامت باشید 🙂
      سپاسگزارم 🙂

      پاسخ

  9. خانم طلوعی

    ۱۱ تیر ۱۳۹۸ در ۶:۴۸ ب٫ظ

    بسیارجذاب بود

    پاسخ

    • گلزار

      ۱۲ تیر ۱۳۹۸ در ۲:۴۸ ب٫ظ

      ممنونم 🙂

      پاسخ

  10. مهدی مختاری

    ۱۱ تیر ۱۳۹۸ در ۶:۴۶ ب٫ظ

    عالی بود

    پاسخ

    • گلزار

      ۱۲ تیر ۱۳۹۸ در ۲:۴۸ ب٫ظ

      سپاسگزارم 🙂

      پاسخ

  11. شعبانی

    ۱۱ تیر ۱۳۹۸ در ۶:۳۸ ب٫ظ

    سپاسگذارم

    پاسخ

    • گلزار

      ۱۲ تیر ۱۳۹۸ در ۲:۴۸ ب٫ظ

      من هم سپاسگزارم 🙂

      پاسخ

  12. بیگدلی

    ۱۱ تیر ۱۳۹۸ در ۶:۳۷ ب٫ظ

    خیلی جالب بود

    پاسخ

    • گلزار

      ۱۲ تیر ۱۳۹۸ در ۲:۴۸ ب٫ظ

      بلی بلی ممنونم 🙂

      پاسخ

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

بیشتر ببینید در گردشگری

همچنین بخوانید

مقایسه قیمت خرید ویلا در مازندران و گیلان

دو استان گیلان و مازندران به دلیل موقعیت جغرافیایی و آب و هوای مطبوع خود، همیشه برای افراد…