بهطور کلی درنظام حقوقی دو نوع مسئولیت وجود دارد: ۱-قراردادی و غیرقراردادی ۲- تسبیب ؛ که یکی از انواع مسئولیت غیرقراردادی در ورود خسارت به دیگران است. تسبیب یعنی فردی با رفتار خود بهطور غیرمستقیم به اموال دیگری ضرر بزند. در چنین حالتی شخصی که این ضرر را وارد کرده است، به حکم قانون مسئول جبران خسارات خواهد بود.
۱. انواع مسئولیت در قانون
در حقوق مدنی مسئولیت را به دو دسته‌ی کلّی مسئولیت قراردادی و مسئولیت غیرقراردادی تقسیم می‌کنند:
الف. مسئولیت قراردادی
مسئولیت قراردادی آن‌است که تعهدات ناشی از یک قرارداد نقض شده باشد، مثلاً وقتی آقای الف و آقای ب با یکدیگر قرارداد خرید و فروش تنظیم می‌کنند، در ضمن آن تعهد می‌کنند که عوضین معامله (آن‌چه خریداری شده و آن‌چه فروخته شده) را به یکدیگر تحویل دهند. حال اگر یکی از دو طرف تعهد خود را انجام ندهد، در برابرطرف مقابل مسئول خواهد بود و او می‌تواند دعوایی را برای ملزم نمودن او به اجرای تعهدات قراردادی و همچنین جبران خسارات ناشی از آن طرح کند.
ب. مسئولیت غیرقراردادی
مسئولیت غیرقراردادی زمانی شکل می‌گیرد که تکالیفی که بر حسب قانونی برعهدهی فرد قرارگرفته نقض شده باشد. در واقع در این نوع از مسئولیت هیچ قراردادی وجود ندارد؛ بلکه این قانون است که یکی را در مقابل دیگری مسئول میداند؛ به عنوان مثال وقتی فردی شیشه‌ی ماشین کسی را می‌شکند، این قانون است که وی را مسئول جبران خسارت زیان‌دیده می‌کند. در واقع بدون آن‌که قرارداد خاصی در خصوص لزوم جبران خسارت میان دو نفر تنظیم شده باشد، در قانون این مسئولیت برای او تعیین شده است. از این روی گفته می‌شود که وی مسئولیت غیرقراردادی یا قانونی دارد.
۲. تسبیب در ورود خسارت
تلف یا از بین بردن مال دیگری بهطور کلی به دو شکل قابل تحقق است. گاهی شخصی به صورت مستقیم و بدون واسطه مال دیگری را از بین می‌برد؛ آتش زدن خرمن دیگری، شکستن شیشه، تخریب بنای متعلق به دیگری از مواردی هستند که در آن‌ها به صورت مستقیم و بدون واسطه اموال متعلق به دیگران از بین برده می‌شود.
گاهی نیز اتلاف یا از بین بردن اموال دیگران به صورت غیرمستقیم یا باواسطه صورت می‌گیرد که به آن تسبیب گفته می‌شود. در واقع در تسبیب فرد با انجام کاری وسیلهای برای خسارت به دیگری می‌شود و خودش قصد ورود ضرر و ازبین بردن مال دیگری را ندارد بلکه فقط، مقدمات ورود ضرر را فراهم می‌کند. مثلاً اگر دیوار خانه‌ای به صورت کاملاً ناگهانی و اتفاقی بریزد و به ماشین دیگری صدمه بزند و ثابت شود که مالک خانه به هیچ وجه از عیب آن آگاه نبوده و کوتاهی هم نکرده است، عرفاً نمی‌توان او را مسئول جبران خسارات وارده دانست. حالا در همین مثال اگر مالک خانه خودش دست به تخریب دیوار خانه بزند و در نتیجه‌ی آن به ماشین دیگری خسارت وارد شود، در هر صورت مسئول است حتی اگر قصد صدمه زدن به مال دیگری را هم نداشته باشد.
برای مطالعه بیشتر به نکات حقوقی ملکی، دانستنی های حقوقی ملکی، مجله دلتا مراجعه کنید.
