گورستان ایستاده کودکان در ارگ بم

دیوارهای ارگ بم سال‌هاست که گورستان ایستاده کودکان و نوزادان این شهر است. معمایی بحث‌برانگیز که سال‌ها تیتر رسانه و روزنامه‌های رسمی بود. به‌راستی این بنای عظیم در شهر بم گورستان کودکان است؟ این موضوع به‌اندازه‌ای عجیب و مشکوک بود که باستان‌شناسانی از ژاپن هم در آن سال‌ها به شهر بم رفتند تا سر از این معمای تلخ دربیاورند. با ما در مجله دلتا همراه باشید تا درباره این مطلب بیشتر بدانیم.

چه کسی اولین بار این گورستان را کشف کرد؟

سال ۱۳۸۲ بعد از وقوع زلزله بم، یک کارشناسان ایرانی به این شهر رفت تا گزارشی درباره میزان خرابی‌هایی که به وجود آمده به سازمان میراث فرهنگی ارائه دهد. او با استخوان‌هایی مواجه شد که از دیوار ارگ بم بیرون ریخته بودند. با بررسی‌هایی که انجام شد تعداد ۶۸ جسد کودک و نوزاد در دیوارهای ارگ بم کشف شدند. طول عمر این جسدهای دفن‌شده به سال‌های دور برمی‌گردد. دو تن از این کودکان دفن‌شده گیره پلاستیکی بند ناف داشتند که نشان می‌داد در دوره معاصر این اتفاق افتاده است.

این کودکان در پارچه بیمارستانی پیچیده شده و جایی گذاشته بودند که نشان می‌داد عمل دفن بعد از وقوع زلزله انجام شده است. میزان پوسیدگی و تعفن بدن نشان می‌داد که احتمالا شش ماه تا حداکثر دو سال بیشتر از زمان مرگ و تدفین آنان نگذشته است. به این ترتیب ارگ بم از دوران صفویه تا همین سال‌های اخیر میزبان جنازه ده‌ها کودک بوده که به اصطلاح به آن گورستان ایستاده کودکان می‌گویند.

نحوه دفن کودکان

شواهد و اسنادی که در این زمینه وجود دارد نشان می‌دهد دفن بچه‌ها به سه شکل انجام شده است. نوزادان در چینه دیوار دفن شده و بدنشان طوری در خشت قرار گرفته که دیگر جدا نمی‌شد. گویی خشت تابوت بچه بوده است. نوع دیگر طوری دفن شده‌اند که گویا مقداری از خشت‌های دیوار را برداشته‌اند تا فضایی ایجاد شود و بچه را لابه‌لای خشت‌ها گذاشته‌اند. نوع سوم دفن این کودکان به‌گونه‌ای است که انگار در گودی‌های پس از تخریب دفن شده‌اند. نمونه‌اش هم همین بچه‌هایی است که زمان زیادی از دفن آن‌ها نمی‌گذرد. بچه‌های تازه هم پای دیوار قرار گرفته‌اند و روی هم قرار دارند نه کنار هم. روی آن‌ها را هم کاملا پوشانده‌اند. شاید همین موضوع دلیل این همه سال پنهان ماندن گورستان ایستاده کودکان شده است.

نظر محققان

یکی از محققان موضوع را این‌گونه بیان می‌کند: قدمت بچه‌ها مربوط به بعد از مرمت حصار در اثر حمله افغان‌ها تا دوره قاجار بوده است. دورانی که ارگ بم درگیری‌های کمتری را شاهد بوده و این موضوع اصلا منطقی نیست که فردی بچه‌اش را در جایی دفن کند که ممکن است خراب شود. او معتقد است که در کرمان آیین‌ها و فرقه‌های بسیاری وجود داشت که به‌هیچ‌وجه در موردشان چیزی منتشر نشده است.

پیشنهاد مطالعه: برای خواندن مطالب بیشتر به گنج نهفته حضرت سلیمان در دریاچه گنج مراجعه کنید.