مسجد جامع اصفهان؛ شکوه معماری صفوی

یکی از جاذبه های گردشگری اصفهان مسجد جامع عباسی در ضلع جنوبی میدان نقش جهان اصفهان و در محدوده دولتخانه صفوی قرار گرفته است. در مجاورت با بناهای مهم دوران صفوی چون، عالی قاپو و مسجد شیخ لطف الله قرار دارد. با مجله دلتا همراه باشید.

تاریخچه مسجد جامع عباسی

این مسجد مهمترین مسجد دوره صفویه در شهر اصفهان است که هم به لحاظ عظمت جنبه معماری و هم کثرت تزیینات حائز اهمیت می‌باشد. ساخت مسجد جامع عباسی که در ضلع جنوبی میدان نقش جهان قرار دارد در سال ۱۰۲۰ ه­. ق به فرمان شاه عباس اول و در بیست و چهارمین سال سلطنت وی شروع گشته و به منظور تزیین میدان، در سال ۱۰۲۵ هجری قمری و در حالی که هنوز مشغول پی‌ریزی قسمت‌های دیگر مسجد بوده‌اند، سر در نفیس کاشیکاری معرق آن را به اتمام رسانیده‌اند. این مسجد شاهکاری جاویدان از معماری و کاشی‌کاری و حجاری ایران در قرن یازدهم هجری است.

از نکات جالب این مسجد انعکاس صوت در مرکز گنبد بزرگ جنوبی آن است، ارتفاع گنبد عظیم از سطح زمین ۵۲ متر و ارتفاع مناره‌های داخل آن ۴۸ متر و ارتفاع مناره‌های سردرآن در میدان نقش جهان ۴۲ متر است.

معماری

معماری مساجد جامع به عنوان اصلی‌­ترین عنصر شهر و ممیزه­‌ی « شهر » وجایگاه ویژه­‌ای در معماری و شهرسازی پس از اسلامی دارند. نقش مساجد جامع در شکل­‌دهی کالبدی عناصر شهری دیگر همانند بازارها، معابر و … از یک سو و عنایت ویژه‌­ی حکام اسلامی به ساخت مسجد جامع شهر در هر دوره، از سوی دیگر، سبب شده تا همواره مسجد جامع به عنوان یک نشانه­‌ی شهری قابل توجه در کل شهر مطرح باشد.

کاشیکاری

عالی‌ترین کاشیکاری مسجد در سردر ورودی آن قرار گرفته و سراسر آن با رنگ بندی‌های کامل آکنده از کاشی هفت رنگ و معرق است. قوس اصلی ورودی با سه ردیف مارپیچ تزیینی آبی روشن قاب‌بندی شده و از داخل گلدان‌هایی مرمرین حجاری شده قوس را در بر گرفته است. قاب‌های نیم گنبد با ستارگان و پیچک های تاک فراز آمده از گلدان‌ها تزیین شده است. قاب‌های باشکوه همچون سجاده‌هایی که مدخل را در برگرفته باشند، با سنگ مرمر تزیین یافته‌اند.

بقیه‌ی مسجد با کاشی‌های نامرغوب‌تر هفت رنگ آذین یافته است. در بخش بالا خانه‌ی روی سردر مسجد یک قاب کاشی معرق با نقش حیوانی – دو طاووس سبز رو به روی هم – وجود دارد، که در سنت‌های ایرانی نماد “ابدیت” است (مانند ققنوس). در قاب کاشی‌های دیگر، گنجشک‌ها و شاخه‌های گل و بته در کنار هم قرار دارند؛ این نقوش یادآور بهشت و باغ‌های باطراوت و جاودانه‌ی آن است. عبارات “الله”، “محمد” و “علی” با استفاده از خطوط کوفی بنایی سر در را تزیین داده است.

پیشنهاد مطالعه : برای آشنایی با جاذبه‌های گردشگری “اصفهان و جاذبه‌های ناشناخته” را مطالعه کنید.