علاوه بر اینکه زن و شوهر می‌توانند ضمن عقد نکاح شروط مندرج در سند ازدواج را امضا کرده و به آن متعهد شوند، این امکان وجود دارد که هر گونه شرطی را که خلاف مقتضای ذات عقد نبوده و شرط نامشروع نباشد را نیز در سند ازدواجشان درج کنند که در صورت پذیرش توسط دیگری، به آن متعهد می‌شود. یکی از انواع شروط صحیح ضمن عقد، شرط محل سکونت در ازدواج است که معمولا توسط خانم‌ها در ضمن عقد نکاح درج می‌شود و به عنوان یکی از بهترین شروط ضمن عقد ازدواج معرفی می‌شود. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی شرط محل سکونت زن در ازدواج می‌پردازیم.
محل سکونت زن در ازدواج
هر چند که تشخیص محل سکونت زوجین در عقد نکاح یکی از شخصی‌ترین و جزیی‌ترین موضوعات ضمن ازدواج است، با این حال واجد جنبه‌های حقوقی مهمی است. بر اساس قانون مدنی، اصولا زن موظف است در همان محلی که شوهرش سکونت دارد اقامت کند. بنا به قانون ریاست بر خانواده و زندگی مشترک با شوهر بوده و همچنین به دلیل لزوم تمکین زن از همسر، اصولا زن در همان منزلی که شوهر برای محل سکونت مشترک فراهم می‌کند و در آنجا زندگی می‌کند، زن نیز باید در همان محل با مرد ادامه زندگی بدهد تا قادر به ایفای وظایف زناشویی خود بر اساس قانون باشد.
استثنائات محل سکونت زن
اصولا زن موظف است در همان محلی که شوهرش سکونت دارد زندگی کند و نمی‌تواند بدون دلیل موجهی زندگی خانوادگی را ترک کند، چرا که در این صورت عدم تمکین محقق شده و هر گاه این عدم تمکین زن به اثبات برسد، حق نفقه زن از بین خواهد رفت. در برخی از موارد، زن می‌تواند در محلی به غیر از محل سکونتی که شوهر تدارک دیده است زندگی کند. استثنائات محل سکونت زن در محلی غیر از اقامتگاه شوهر عبارتند از:
- در مواردی که زن با سکونت در منزل شوهر دچار خوف جسمی، روحی و حیثیتی می‌شود، می‌تواند به دلیل عسر و حرج از سکونت در محل اقامت همسر خودداری کند.
- در برخی از شرایط، زن می‌تواند قبل از ایفای کامل وظایف زناشویی، از حق حبس در نکاح استفاده کند و از سکونت در منزل شوهر خودداری کند.
- در شرایطی نیز زن حق تعیین محل زندگی را ضمن عقد ازدواج شرط کرده‌است. در این صورت، می‌تواند در محلی غیر از اقامتگاه مرد سکونت داشته باشد. که به عنوان شرط محل سکونت توسط زن شناخته می‌شود.
شرط محل سکونت زن در عقد ازدواج
بر اساس ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی، زن باید در منزلی که شوهر تعیین می‌کند سکونت کند، مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد. اصولا زن پس از ازدواج در جایی که شوهر انتخاب و سکونت می‌کند باید با او زندگی کند، در صورتی که زن به صورت شروط ضمن عقد نکاح، تعیین محل سکونت را شرط کرده‌باشد، می‌تواند در جایی غیر از محل اقامت شوهر نیز زندگی کند. حالات مختلف شرط محل سکونت زن در عقد ازدواج که به نوعی شرط فعل در عقد نکاح است، عبارتند از:
- زن شرط می‌کند که پس از ازدواج در محل یا شهر یا منزل خاصی زندگی کند.
- زن شرط می‌کند که مرد وی را از منزل، محل یا شهر خاصی خارج نکرده و به جای دیگر نرود.
- زن شرط می‌کند که در همه حال حق تعیین محل سکونت را پس از ازدواج داشته باشد که در این شرایط، مرد باید با توجه به شرط زن، محل زندگی مشترک را انتخاب کند و اگر زن راضی به زندگی با مرد در محل مشخصی نشد، نمی‌تواند دعوای الزام به تمکین زن اقامه کند. چرا که بر اساس شرط ضمن عقد، تعیین محل سکونت به عهده زن گذاشته شده‌است. در برخی موارد ممکن است که مرد از شرط مذکور تخلف کند در این حالت، هر چند نمی‌توان حق فسخ عقد نکاح را برای زن قائل شد، جبران خسارت زن از بابت تخلف از شرط ضروری است.
برای آشنایی با نکات حقوقی بیشتر ارث زن در ازدواج موقت را مطالعه کنید.
