کمبود ویتامین C در بدن و تاثیر آن بر سلامتی
ویتامین‌ها موادی هستند که بدن در مقادیر کم برای حفظ سلامتی خود به آن‌ها نیاز دارد. ویتامین ث یکی از این مواد است و با نام اسید اسکوربیک (ascorbic acid) هم شناخته می‌شود. بدن قادر به ساخت این ویتامین نیست و بنابراین بدن نیاز خود را از طریق رژیم غذایی تامین می‌کند. چگونه می‌توانیم بفهمیم که دچار کمبود ویتامین C شده‌ایم. درمان کمبود ویتامین C چیست؟ در این مطلب از مجله دلتا به این سوالات پاسخ خواهیم داد.
بهترین منابع غذایی ویتامین C
- مرکبات، مانند پرتقال، گریپ فروت، لیمو ترش و شیرین
- انواع توت‌ها یا بری‌ها مانند توت فرنگی و بلوبری
- گرمک و هندوانه
- میوه کیوی
- سبزیجاتی مانند اسفناج، فلفل سبز و قرمز، گوجه، گل کلم، کاهو، بروکلی، کلم بروکسل، سیب زمینی
برخی از غذاها مانند غلات صبحانه با اضافه کردن ویتامین ث غنی می‌شوند. همچنین شیر تازه، ماهی و جگر و قلوه گاو و گوسفند هم حاوی مقادیر فراوانی از این ماده هستند.
بیشتر ویتامین ث رژیم غذایی انسان از میوه‌ها و سبزیجات تامین می‌شود. پختن میوه‌ها و سبزیجات میزان ویتامین موجود در آن‌ها را تا یک سوم کاهش می‌دهد.
توصیه به مصرف روزانه ویتامین ث در رژیم غذایی به سن و جنسیت بستگی دارد. از طرفی دیگر دستورالعمل‌های شیوه مصرف در کشورهای مختلف متفاوت است. زنان باردار و شیرده به مقادیر بالاتری از ویتامین ث در رژیم غذایی خود نیاز دارند.
کمبود ویتامین C چه‌قدر رایج است؟
افرادی که در معرض خطر کمبود ویتامین ث هستند، عبارتند از:
- افراد معتاد به داروهای مخدر و الکل که رژیم غذایی متعادل و سالمی ندارند.
- افرادی که رژیم‌های غذایی خاصی دارند که در آن گروهی از مواد غذایی حذف یا محدود شده است.
- افرادی با درآمد پایین که توان خرید مواد غذایی سرشار از ویتامین ث را ندارند
- افرادی که به دلیل بیماری‌های گوارشی مانند بیماری کرونا و بیماری کولیت زخمی توان گوارش و جذب مواد غذایی را ندارند.
- افراد مسن که ممکن است رژیم غذایی متنوعی نداشته باشند.
- افرادی که سیگار می‌کشند. سیگار کشیدن بر جذب ویتامین ث مواد غذایی تاثیر منفی می‌گذارد. از طرفی دیگر ویتامین ث در بدن افراد سیگاری با سرعت بیشتری مصرف می‌شود.
- زنان باردار و شیرده. چرا که آن‌ها به مقادیر بیشتری از ویتامین ث نیاز دارند.
علائم کمبود ویتامین C چیست؟
اولین علائم کمبود ویتامین ث عبارتند از
- ضعف و خستگی
- درد مفاصل و ماهیچه‌ها
- به راحتی کبود شدن
- نقاطی که همچون کبودی‌های کوچک قرمز و آبی روی پوست به نظر می‌رسند.
دیگر علائم شامل
- خشکی پوست
- مو خوره
- ورم و تغییر رنگ لثه‌ها
- خونریزی ناگهانی و غیرمنتظره از لثه‌ها
- خون دماغ شدن
- بهبود نیافتن زخم‌ها
- مشکلاتی در غلبه بر عفونت‌ها
- خونریزی مفاصل که باعث درد مفصل شدید می‌شود
- تغییرات استخوانی
- از دست دادن دندان
- از دست دادن وزن
در صورت عدم تشخیص و درمان، کمبود ویتامین C منجر به تنگی نفس، مشکلات عصبی، تب و تشنج خواهد شد. خونریزی در مغز و اطراف قلب در افرادی که کمبود ویتامین ث آن‌ها درمان نمی‌شود، حتی ممکن است منجر به مرگ شود. با این همه احتمال رخ دادن این واقعه بسیار نادر است.
کمبود ویتامین C چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص کمبود ویتامین C معمولاً بعد از مشاهده‌ی علائم پوستی و مشاهده‌ی حالت لثه‌ی بیمار و بعد از بررسی عوامل خطر توسط پزشک انجام می‌شود. برای اینکه تشخیص پزشک تایید شود، معمولاً تست‌های آزمایشگاهی هم تجویز می‌شود. در آزمایشگاه، نمونه خون فرد به صورت کامل بررسی می‌شود. آزمایش خون کامل معمولاً کم خونی را تشخیص داده در حالی که خونریزی، لخته شدن و زمان پروترومبین طبیعی هستند.
گرفتن عکس‌های رادیولوژی اشعه ایکس به تشخیص اسکوروی کودکان کمک می‌کند و برای تشخیص اسکوروی در بزرگسالان معمولاً نقشی ندارد.
درمان کمبود ویتامین C چیست؟
با اضافه کردن ویتامین C می‌توان کمبود آن را در رژیم غذایی جبران کرد. این کار را با مصرف مکمل‌های ویتامین C و یا با خوردن مواد غذایی سرشار از ویتامین ث می‌توان انجام داد. بعد از گذشت مدتی می‌توان مصرف مکمل‌های ویتامین ث را متوقف کرد. با این همه مصرف مواد غذایی سرشار از این ویتامین حتی بعد از قطع مصرف مکمل‌ها باید ادامه داشته باشد. این کار کمک می‌کند تا شخص دوباره به کمبود ویتامین ث مبتلا نشود.
افراد دچار کمبود ویتامین ث معمولاً به صورت کامل بهبود پیدا می‌کنند. زمانی که درمان با جایگزین کردن منابع ویتامین ث شروع می‌شود، به سرعت طی چند روز یا چند هفته علائم بیماری بهبود پیدا می‌کنند.
