انواع مهریه و شرایط دریافت آن

مقررات راجع به مهریه در قانون مدنی از فقه شیعه گرفته شده و بر همین اساس در مواد ۱۰۷۸ الی ۱۱۰۱ قانون مدنی به این موضوع پرداخته و انواع مهریه را بیان کرده است. در این نوشتار از بخش حقوقی مجله دلتا به معرفی انواع مهریه اعم از مهرالمسمّی، مهرالمثل و مهرالمتعه و شرایط تعلق آن به زن پرداخته شده است.

مهر المسمّی

• اگر طلاق بعد از رابطه زناشویی باشد، زن مستحق دریافت تمام مهریه است.
• در صورتی که طلاق قبل از رابطه زناشویی اتفاق بیفتد، زن تنها مستحق نصف مهریه خواهد بود.

مهرالمثل

ممکن است که در زمان عقد دائم، دو طرف مهریه و میزان آن را تعیین نکرده باشند. اما اینکه مهریه به موجب توافق آنها در زمان انعقاد عقد تعیین نشده باشد، سبب نمی‌شود که زن حق خود را بابت مطالبه مهریه از دست بدهد و مستحق مهریه نباشد. بر اساس ماده ۱۰۹۳ قانون مدنی «هرگاه مهر در عقد ذکر نشده باشد … و مرد زن را بعد از نزدیکی طلاق دهد، زن مستحق مهرالمثل خواهد بود». بنابراین، یکی از مهمترین مواردی که مهرالمثل به زن تعلق می‌گیرد این است که مهریه تعیین نشده باشد و مرد بعد از وقوع رابطه زناشویی بخواهد همسر خود را طلاق بدهد.

در مواردی که مهریه به موجب عقد تعیین نشده باشد، میزان مهریه بر حسب عرف و با توجه به وضعیت زن از لحاظ سن ، تحصیلات ، موقعیت خانوادگی و اجتماعی وی، زیبایی و مواردی از این دست با در نظر گرفتن مقتضیات زمان و محل سکونت وی تعیین می‌شود. به موجب ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی «برای تعیین مهرالمثل باید حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به امثال و اقران و اقارب و همچنین معمول محل و غیره در نظر گرفته شود» که بررسی این موارد برای تعیین میزان مهرالمثل، از طریق کارشناس رسمی دادگستری انجام می‌شود.

تفاوت بین مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه

در نوع دیگری از تقسیم‌بندی مهریه به عندالمطالبه و عند الاستطاعه  طبقه‌بندی می‌شود.

مهریه عندالمطالبه؛ طبق تعریف مهریه در این نوع از مهر، مرد باید مهریه عندالمطالبه را تحت هر شرایطی و در صورت مطالبه زوجه پرداخت کند و وضعیت مالی مرد، فقط در چگونگی پرداخت و با صلاحدید مقام قضایی یا طبق توافق دو طرف، تاثیرگذار است و نه در اصل پرداخت.

مهریه عندالاستطاعه: در این قسم از مهریه اگر زن تقاضای مهریه کند این تکلیف بر عهده اوست که ثابت کند مرد از دارایی کافی برای  پرداخت مهریه برخوردار است و زوج از اثبات عدم توانایی پرداخت مبری است؛ بنابراین، بار اثبات ادعای توان پرداخت مهریه عندالاستطاعه، بر عهده زوجه است.

پیشنهاد مطالعه : برای آشنایی با دانستنی‌های حقوقی بیشتر “مهریه، حال باشد یعنی چه؟” را مطالعه کنید.